Celem projektu jest uświadomienie zarówno polskiemu, jak i niemieckiemu społeczeństwu faktu, iż pierwszą zbrodnią ludobójstwa, jaką dokonały niemieckie siły zbrojne przy pomocy niemieckiej ludności cywilnej na narodzie polskim, była zbrodnia piaśnicka, czyli „Kaszubska Golgota”. Chcemy o tym mówić, ponieważ nasze badania świadczą o tym, że ludzie w ogóle nie znają faktów związanych z tą straszliwą zbrodnią. Nie mamy żadnych złudzeń, że również społeczeństwo niemieckie, które nie zna szeregu zbrodni, jakich dokonały niemieckie siły zbrojne w okupowanej Polsce, niewiele wie o zbrodni piaśnickiej – mówił mec. Lech Obara, prezes Stowarzyszenia Patria Nostra, w rozmowie z redakcją informacyjną Radia Maryja.
Prof. dr Stephan Lehnstaedt z Touro College Berlin w cennym i interesującym podsumowaniu stosunków polsko-niemiecko-żydowskich w czasie II wojny światowej. Stanowi ono jednoczenie opinię Amicus Curiae w sprawie syna Karola Tendery – Jerzego (vs. ZDF o prawidłowe wykonanie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie za nazwanie Auschwitz „polskim obozem”).
Jesteśmy zszokowani stanowiskiem TSUE, który dziś w wyroku w sprawie C-800/19 pozbawił polskich obywateli, pokrzywdzonych przez zagranicznych wydawców wypowiedziami typu „polskie obozy” dobrodziejstwa przepisów unijnych pozwalających na dochodzenie roszczeń za naruszenie dóbr osobistych za pośrednictwem Internetu przed sądem, w którym poszkodowany ma swoje „centrum spraw życiowych”, czyli w miejscu zamieszkania.
– Stało się to, czego się obawiałem. Teraz naprawdę wyrokami polskich sądów będę mógł tapetować ściany w swoim mieszkaniu. Albo w siedzibie Związku Byłych Więźniów Obozów Zagłady – mówi ze smutkiem Stanisław Zalewski, którego sprawę rozpatrywał TSUE. – Albo sędziowie TSUE są ignorantami – mimo tytułów profesorskich – albo robią to celowo. Zamykają Polakom drogę do sądu w sprawach, w których są obrażani. Ja mogłem nie być w Treblince, ale nazwanie jej „polskim obozem” mnie – jako byłego więźnia – obraża. Obozów nie tworzyli kosmici. Byli to Niemcy – dodaje.
Dotychczasowa wykładnia przepisu art. 7 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1), tzw. Brukseli II, była odmienna.
Dotychczas sędziowie luksemburscy konsekwentnie stali po stronie poszkodowanych, kształtując pogląd, ugruntowany przez orzeczenie z dnia 25 października 2011 r. w sprawie eDate Advertising i in. (C‑509/09 i C‑161/10, EU:C:2011:685), że w przypadku pomówienia dokonanego za pomocą Internetu, mającego nieograniczony zasięg, osoba poszkodowana może pozwać zagraniczny podmiot odpowiedzialny za to pomówienie w państwie, w którym znajduje się jego tzw. „centrum spraw życiowych”. Najczęściej jest to miejsce zamieszkania osoby pomówionej lub jej siedziba (w przypadku jednostek organizacyjnych).
Nie zgadzamy się z tym, że już sam fakt, że wypowiedź może wywoływać negatywne skutki w różnych państwach członkowskich, nie musi prowadzić do uchybienia zasadzie przewidywalności wywodzonej z motywów 15 i 16 rozporządzenia nr 1215/2015. Zasada ta jest spełniona już przez to, że wydawca inkryminowanej wypowiedzi, mając świadomość, że swoim działaniem godzi w poczucie wartości i godności Polaków (w szczególności byłych więźniów obozów zagłady lub członków ich rodzin), którzy mogą mieszkać w różnych państwach członkowskich, musi liczyć się z tym, że może być pozwany w każdym z tych potencjalnych państw. Tak samo sam fakt, że członkowie grupy społecznej, której dyfamacyjna wypowiedź dotyczy, mogą mieszkać w różnych państwach, nie przesądza o braku możliwości rozważenia skutków procesowych w sferze jurysdykcji krajowej.
– Wyrok TSUE szokuje i przeraża gdy czytam, że TSUE nie może ustalić, czyje dobra osobiste mogą być naruszone określeniem „polski obóz zagłady Treblinka”. Z naiwnością dziecka sędziowie tłumaczą, że osoba ta, czyli Stanisław Zalewski, cyt. „nie została w żaden sposób wskazana, czy to bezpośrednio, czy też pośrednio, w opublikowanym artykule” – mówi mec. Lech Obara, prezes Stowarzyszenia Patria Nostra, pełnomocnik Stanisława Zalewskiego.
Nie możemy oprzeć się wrażeniu że mamy do czynienia z jakimś rodzajem dyskryminacji, skoro polscy obywatele nie mogą wywodzić swojego prawa do pozwania niemieckiego wydawcy przed polskim sądem na zasadzie art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2015 tylko dlatego, że wypowiedź jest tego rodzaju, że potencjalnie poszkodowanych jest więcej i mogą mieć swoje centrum spraw życiowych w innych państwach członkowskich.
Oznacza to, że dobrodziejstwo tego przepisu nie ma zastosowania do przypadków, gdy wypowiedź ma potencjalnie wielu poszkodowanych, czyli w sytuacji, gdy wypowiedź w większym stopniu zasługują na negatywną ocenę, niż w przypadku, gdy poszkodowany jest tylko jeden. Trudno zaś przyjąć, aby dyrektywy wykładni płynące z motywów 15 i 16 rozporządzenia nr 1215/2015 faworyzowały sprawców pomówień wielu poszkodowanych, bądź defaworyzowały poszkodowanych pomówień grupowanych.
Wyrok TSUE oznacza, że polskie sądy nie będą chciały rozpoznawać powództw o „polskie obozy” wywiedzione przeciwko niemieckim wydawcom. Polacy, aby domagać się ochrony swoich dóbr osobistych, będą musiały wytoczyć powództwo przeciwko wydawcy w państwie, w którym ma on swoją siedzibę.
W przypadku niemieckich wydawnictw, będzie trzeba skierować pozew przed sądem niemieckim. Jak zaś pokazała sprawa Pana Karola Tendery, niemieccy sędziowie Federalnego Trybunału Sprawiedliwości nie mieli skrupułów, aby objąć ochroną niemieckiego wydawcę, powołując się na niezrozumiałą wykładnię swobody wyrażania opinii. Mało tego, nawet nie starali się wyważyć, czy specyficznie rozumiana swoboda wypowiedzi nie powinna ustąpić prawie Pana Karola Tendery do ochrony jego poczucia godności naruszonego przez wypowiedzi niemieckich dziennikarzy.
Tym samym wyraźnie dały znać podległym im jurdykacyjnie niemieckim sądom powszechnym do zrozumienia, że interes niemieckich dziennikarzy jest ważniejszy niż dobra osobiste polskich obywateli i właśnie w taki sposób mają rozstrzygać podobne sprawy.
r.pr. Lech Obara – Stowarzyszenie Patria Nostra w Olsztynie
Syn Karola Tendery, Jerzy, wniósł przeciwko Niemcom skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w związku z odmową przez BGH (niemiecki Sąd Najwyższy) stwierdzenia wykonalności na terenie Niemiec wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 grudnia 2016r. Wyrok ten nakazywał niemieckiej telewizji publicznej ZDF przeproszenia jego ojca na swojej stronie internetowej za publikowanie wypowiedzi przypisujących Polakom utworzenie obozów zagłady – to jest za tak zwane „polskie obozy zagłady“.
Pełnomocnikiem Jerzego Tendery (a wcześniej jego ojca, Karola Tendery) jest Stowarzyszenie Patria Nostra, reprezentowane przez mec. Lecha Obarę.
Zdaniem Jerzego Tendery, niemieccy sędziowie BGH, odpowiednika polskiego Sądu Najwyższego, odmawiając jego ojcu wykonania polskiego wyroku dopuścili się naruszenia m. in. przepisu art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Skarżący zwraca uwagę na to, że Trybunał w dotychczasowym orzecznictwie odmawiał ochrony komukolwiek, kto dopuszczał się wypowiedzi negujących Holocaust lub w inny sposób wpływał na zniekształcanie wiedzy o Holocauście. Wypowiedzi typu „polskie obozy zagłady“ zniekształcają zaś wiedzę o Holokauście. Potwierdza to stanowisko International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA) zawarte w „Roboczej definicji negacjonizmu i zniekształcania prawdy historycznej o Holokauście“.
Skarżący przekonuje w skardze, że niemieckie władze sądownicze miały obowiązek pozytywny, polegający na dbałości o zgodność wypowiedzi o Holokauście z faktami historycznymi i przeciwdziałaniu zniekształcaniu prawdy o Holokauście. Wiąże się to z koniecznością piętnowania tego rodzaju wypowiedzi.
Chodzi tu o dbałość o zgodność wypowiedzi z faktami historycznymi i przeciwdziałanie fałszowaniu prawdy o Holokauście. Stąd – zdaniem skarżącego Państwo Niemieckie syna Karola Tendery – niemieccy sędziowie naruszyli art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka chroniąc wypowiedzi negujące lub zniekształcające pamięć o Holokauście.
Skarga zarzuca Państwu Niemieckiemu również uchybienie standardom w zakresie prawa do sądu, gwarantowanego w art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Zwraca mianowicie uwagę, że w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału przyjęto, iż nieuzasadniona odmowa wykonania legalnego wyroku państwa obcego, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, może być naruszeniem prawa do sądu rozumianego również jako prawa do skutecznej egzekucji wyroku sądowego.
BGH swoim postanowieniem zniweczyło to prawo Karola Tendery, posługując się przy tym nieuzasadnioną argumentacją, jakoby obowiązek opublikowania przeprosin stanowił próbę narzucenia cudzej opinii sprzecznego z prawem do opinii. Tymczasem orzecznictwo ETPC uznaje taką formę zadośćuczynienia naruszeniu dóbr osobistych za jak najbardziej dopuszczalną (np. Cihan Öztürk v. Turkey, § 33, Błaja News v. Poland, Gasior v. Poland).
Wreszcie, zdaniem spadkobiercy Karola Tendery, doszło do naruszenia prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnegoKarola Tendery. Do ich ochrony zobowiązani byli również niemieccy sędziowie, właśnie na mocy art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Do naruszenia dóbr osobistych ojca skarżącego doszło w wyniku opublikowania przez ZDF nieprawdziwej i fałszującej historię wypowiedzi o „polskich obozach”.
W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału przyjmowano, że jakiekolwiek negatywne stereotypowanie grupy, jeśli osiąga pewien poziom, może uderzać w poczucie tożsamości grupy oraz poczucia własnej wartości i pewności siebie członków tej grupy. W tym znaczeniu można je postrzegać jako wpływające na życie prywatne członków grupy (Aksu v. Turcja, § 58; Lewit v. Austria, § 46).
Użycie terminu „polskie obozy zagłady” lub innego równorzędnego określenia na niemieckie obozy zagłady z okresu II Wojny Światowej stanowi uderzenie w naród polski jako grupę, którą – przez użycie tego fałszywego kodu językowego stereotypizuje się w sposób fałszujący historię jako sprawców lub współsprawców zbrodni ludobójstwa (Holokaustu).
Taki sposób negatywnego stereotypowania narodu polskiego osiągnął poważny poziom, na co wskazuje konieczność interweniowania władz polskich w wypadkach użycia sformułowań „polskie obozy zagłady” lub równorzędnych określeń opisujących niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału (Lewit v. Austria, § 46.) – zapobieżenie takim naruszeniom powinno wiązać się z podjęciem przez władze zobowiązań pozytywnych, niezbędnych dla zapewnienia poszanowania prawa do życia prywatnego. Mogą one obejmować środki mające na celu zabezpieczenie poszanowania życia prywatnego także w sferze stosunków między jednostkami.
Zdaniem skarżącego, władze niemieckie nie podjęły żadnych działań w tym kierunku. BGH w swoim postanowieniu z 19 lipca 2018 całkowicie pomija badanie wartości dobra osobistego Pana Tendery, co stanowiło naruszenie jego prawa z art. 8 EKPC.
Stosowne poparcie w tej sprawie wniosą też: jako Amicus Curiae Stanisław Zalewski – prezes Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych oraz prof. Stephan Lehnstaedt z Touro College Berlin – szef kierunku Studia nad Holocaustem.
Mec. Lech Obara – prezes Stowarzyszenia Patria Nostra;
Janina Luberda-Zapaśnik – wiceprezes Stowarzyszenia Patria Nostra, była więźniarka niemieckich nazistowskich obozów zagłady;
Joanna Aleksandra Biniszewska – II wiceprezes Stowarzyszenia Patria Nostra.
Dzięki wygranemu konkursowi i otrzymanej dotacji, Stowarzyszenie Patria Nostra realizuje kolejny projekt dofinansowany ze środków MSZ w ramach konkursu DYPLOMACJA PUBLICZNA 2021, Komponent III: Dialog polsko-żydowski – wspólne dziedzictwo i przyszłość.
Projekt pt. „Wydanie monografii pokonferencyjnej o współczesnych sposobach upamiętniania prawdy o niemieckim ludobójstwie na terenie okupowanej Polski” będzie realizowany do 15 grudnia 2021 r.
Celem projektu jest dotarcie do niemieckich i żydowskich środowisk opiniotwórczych z polską perspektywą historyczną i prawną na niemieckie zbrodnie popełnione podczas II wojny światowej na terenie okupowanej Polski. Planujemy też zaprezentowanie polskiego nowoczesnego dorobku historycznego i muzealniczego w zakresie dokumentowania wspólnej historii z okresu II wojny światowej. Ważnym aspektem jest też poszerzenie wiedzy wśród międzynarodowej opinii publicznej (w szczególności wśród Niemców) na temat ofiar poniesionych przez Polaków w okresie II Wojny Światowej i sprawstwie Niemiec w zbrodni Holokaustu.
Projekt realizowany będzie w Polsce i w Niemczech (Olsztyn i Berlin).
Projekt zakłada wydanie wspólnie z partnerem zagranicznym – Touro College Berlin – monografii pokonferencyjnej (konferencja „Zbrodnie niemieckie na terenie okupowanej Polski“ współfinansowana ze środków MSZ w ramach konkursu Dyplomacja Publiczna 2020 – nowa edycja, która odbyła się w listopadzie 2020r.). Autorami będą prelegenci, biorący udział w konferencji, a reprezentujący panele: prawny, historyczny oraz muzealniczy. Monografia będzie wydana w języku polskim i niemieckim w wydawnictwie Metropol-Verlag Berlin (cenione wydawnictwo naukowe specjalizujące się w publikacjach z okresu II wojny światowej) w nakładzie 300 egzemplarzy (10 artykułów po 30 stron każdy plus przedmowa). Zakładamy też promocję publikacji w siedzibie naszego partnera w Berlinie, który nieodpłatnie użyczy nam salę – spotkanie młodzieży Touro College i dziennikarzy z autorami (w razie obostrzeń promocja odbędzie się zdalnie jako spotkanie on line, przy czym łącza także będą udostępnione przez naszego partnera, co znakomicie sprawdziło się podczas listopadowej konferencji).
Monografia będzie skierowana do historyków zajmujących się historią II Wojny Światowej oraz do młodzieży akademickiej. Promocja zakłada udział 10 autorów plus około 100 osób ze środowiska naukowego, akademickiego, mediów.
Partnerem projektu jest Touro College – międzynarodowa uczelnia, która prowadzi w swoim berlińskim campusie kierunek „Studia nad Holokaustem”, kierowany przez prof. Stephana Lehnstaedta, badacza niemieckich zbrodni na Żydach i Narodzie Polskim. Jest to kuźnia kadr dla niemieckich i europejskich muzeów oraz miejsc pamięci.
– Niezwykle istotny jest rozwój doktryny prawnej pozwalającej skutecznie walczyć z wadliwymi kodami pamięci na gruncie prawa. Dzięki wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a wcześniej Instytutu Pamięci Narodowej, udało nam się skupić wokół Stowarzyszenia wybitnych prawników, politologów i historyków, a nasze działania mają silne wsparcie merytoryczne – podkreśla mecenas Lech Obara, prezes Stowarzyszenia Patria Nostra.
Taką właśnie nazwę – Wadliwe Kody Pamięci – nosi strona internetowa, dedykowana projektom, realizowanym przy wsparciu MSZ.
Na stronie na bieżąco uzupełniane będą informacje o „polskich obozach” jako wadliwych kodach pamięci. Strona będzie również promowała kształtowanie prawidłowego kodu pamięci, czyli „Auschwitz był niemiecki”. Znajdą się też na niej informacje o powstającej publikacji, wywiady z autorami, materiały audio i video oraz relacja z promocji monografii.
Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”
Główną motywacją przyświecającą Stowarzyszeniu jest potrzeba podtrzymania i rozwinięcia działań w zakresie walki o dobre imię Polski i Polaków, głównie poprzez zwalczanie fałszywych sformułowań dotyczących „polskich obozów zagłady” oraz rzekomego współudziału Polaków w Holokauście.
Działania te koordynowane są przez mecenasa Lecha Obarę, prezesa olsztyńskiego Stowarzyszenia Patia Nostra od prawie 10 lat. Stowarzyszenie prowadzi je za pomocą środków prawnych (procesy przeciwko mediom zagranicznym fałszującym historię, m.in. sprawa Karola Tendery), oraz w coraz większym stopniu za pomocą innowacyjnych działań edukacyjnych skierowanych do międzynarodowej opinii publicznej (odczyty, konferencje prasowe, projekty oraz publikacje w językach niemieckim i angielskim).
Dotychczasowe doświadczenia z prowadzonych przez prawników stowarzyszenia Patria Nostra działań pozwalają wymienić kilka wyzwań związanych z przypisywaniem naszemu krajowi współodpowiedzialności za niemieckie zbrodnie popełnione podczas II wojny światowej, w szczególności na obywatelach polskich pochodzenia żydowskiego:
1. Rozpowszechnianie określeń typu „polski obóz koncentracyjny” czy „polski obóz zagłady”, które z pozoru odnoszą się do geografii, ale w rzeczywistości powodują przypisywanie Polakom udziału w budowaniu tych obozów, czyli sprawstwo lub współsprawstwo w zbrodni obozów zagłady (Holocaustu).
Naukowcy wskazują (dr Joanna Lubecka), że powodem tych przekłamań jest jednak najczęściej niewiedza. Pamięć o wojnie jest znacząca w Polsce, ale na przykład Niemcy woleliby o wojnie jak najszybciej zapomnieć. Mimo ogromnych nakładów pracy w kwestii edukacji o Holokauście, wiedza młodych Niemców nie jest do nich adekwatna. Badania wskazują (Instytut Forsa 2012 r.) że 21 proc. Niemców w wieku od 18 do 30 roku życia nie kojarzy nazwy „Auschwitz”. Podobne badanie z 2017 r. pokazało że 41 proc. uczniów w wieku powyżej 14 lat nie zna pojęcia „Auschwitz”. Konieczne jest zatem prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do ludzi młodych oraz środowisk kształtujących postawy młodych Niemców. Tego typu działanie stanowiło zorganizowane przez stowarzyszenie Patria Nostra w listopadzie 2018 w Berlinie spotkania ze Stanisławem Zalewskim, byłym polskim więźniem Auschwitz. Była to pierwsza okazja dla studentów studiów magisterskich poświęconych Holokaustowi do spotkania „ocalałego” innej narodowości niż żydowska.
2. Dotychczasowe dyplomatyczne zabiegi nie są wystarczające do zwalczania zjawiska „polskich obozów” i Polska jest ciągle kojarzona ze współsprawstwem Holokaustu. Metody perswazyjne, edukacyjne, czyli polski soft power są niezbędne do walki z przekłamaniami, ale wydaje się również konieczne uruchomienie swoistego hard power, jakim są postępowania sądowe. Działaniom edukacyjnym powinny towarzyszyć działania prawne. Jedną z form walki z określeniami o „polskich obozach” może być inicjowanie procesów przeciwko zagranicznym mediom przez byłych więźniów, formułujących roszczenia o naruszenie dóbr osobistych.
3. Upowszechnia się „europeizacja Holocaustu”, czyli wskazywanie, że winne Holocaustu są też inne narody, które kolaborowały z Niemcami, w tym także Polacy. Polska musi temu przeciwdziałać, merytorycznie wskazując ogrom strat poniesionych przez Polskę i inne narody okupowane z rąk Niemców oraz pokazując właściwe proporcje: kto był katem, a kto ofiarą.
4. Modne stało się upamiętnienia Niemców, którzy ratowali Żydów lub byli w opozycji do Hitlera. Trend ten przenika do popkultury. W Berlinie powstało już odpowiednie muzeum, nakręcono liczne filmy fabularne i dokumentalne. Takiej ochrony nie doczekały się inne aspekty II Wojny Światowej w niemieckiej polityce historycznej, takich jak okupacja niemiecka Polski i zbrodnie dokonywane na Polakach oraz obywatelach żydowskich pochodzenia polskiego. Należy zatem aktywnie wspierać środowiska i osoby sprzyjające upamiętnianiu polskich ofiar II wojny światowej, takie jak prof. Stephan Lehnstaedt, pracownik naukowy Touro College Berlin. Trzeba też promować historie żyjących polskich Świadków Historii, którzy przeżyli niemieckie obozy, takich jak współpracujący z nami Stanisław Zalewski, a przede wszystkim promować na świecie postawę polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, którzy narażali życie ratując Żydów (Rodzina Ulmów, Irena Sendlerowa).
Opisane działania wpisują się w cele Stowarzyszenia Patria Nostra. Jest to działanie na rzecz rozwoju świadomości narodowej, historycznej i kulturowej, a także promocja kultury, sztuki oraz ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, zaś w szczególności przeciwdziałanie fałszowaniu przez zagraniczne media historii Narodu Polskiego, poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o uczestniczeniu Narodu Polskiego w tworzeniu obozów koncentracyjnych w okresie wojny Światowej.
Stowarzyszenie organizuje pomoc prawną w sprawach związanych z ochroną prawdy o historii Narodu Polskiego. Działania na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, upowszechniania wartości patriotycznych, obywatelskich, idei wolności, ochrony praw człowieka oraz rozwoju demokracji są kierunkiem, które wybrało Stowarzyszenie.
W roku 2012 z inicjatywy mec. Lecha Obary powstało stowarzyszenie Patria Nostra – niezależna, apolityczna organizacja non-profit, która organizuje bezpłatną pomoc prawną w sprawach dotyczących kłamliwego określenia typu „polskie obozy zagłady”, toczących się przed sądami w Polsce i Niemczech. Prawnicy Stowarzyszenia w procesach reprezentowali m. in. Karola Tenderę, Zbigniewa Osewskiego, Stanisława Zalewskiego i Janinę Luberdę-Zapaśnik.
Główne cele, które Stowarzyszenie realizuje od tego czasu to przede wszystkim działania na rzecz rozwoju świadomości narodowej, historycznej, kulturowej, działania na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, ochrony praw człowieka i rozwoju demokracji, upowszechniania wartości patriotycznych i obywatelskich, wspieranie aktywności społecznej oraz prowadzenie działalności w zakresie pomocy prawnej, edukacyjnej, oświatowej, wychowawczej oraz naukowej.
Przedmiotem działalności Stowarzyszenia Patria Nostra jest podejmowanie interwencji w związku ze sprawami o charakterze społecznym, reprezentowanie przed organami władzy i administracji państwowej i samorządowej oraz sądami i organami egzekucyjnymi. Do działalności zaliczamy również świadczenie porad prawnych i obywatelskich, opracowywanie opinii i ekspertyz, prowadzenie szkoleń, konferencji, debat i konsultacji, a także popieranie i inicjowanie działań mających na celu zmianę przepisów prawa lub ich stosowania.
Stowarzyszenie prowadzi swoje działania zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.
Działania podejmowane są w interesie społecznym osób bezpośrednio poszkodowanych. Realizacja zadań ma charakter ciągły. Tak dzieje się w przypadku podejmowania interwencji, poradnictwa prawnego i obywatelskiego, a także działań związanych ze stosowaniem oraz zmianą przepisów prawa. Stowarzyszenie realizuje również swoje cele poprzez działania w ramach projektów, które współfinansuje ze środków zewnętrznych.
Początkowo główną misją Stowarzyszenia Patria Nostra pozostawała obrona dobrego imienia Polski, czego sztandarowym przykładem jest wieloletnia batalia sądowa z kłamliwymi określeniami typu „polskie obozy zagłady” publikowanymi w zagranicznych środkach masowego przekazu. W ramach tej walki prawnicy Stowarzyszenia reprezentowali m.in. byłego więźnia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz Karola Tenderę w sporze sądowym z niemiecką stacją ZDF, na której portalu internetowym użyto określeń „polskie obozy zagłady Majdanek i Auschwitz”.
W celu wsparcia działań na rzecz obrony dobrego imienia Polski Stowarzyszenie wraz z Ministerstwem Spraw Zagranicznych realizowało w latach 2017-2018 projekty w ramach zadania publicznego „Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej”. W ramach projektów zorganizowano m.in. konferencję naukową w warszawskiej siedzibie IPN pod hasłem „Prawda historyczna a odpowiedzialność prawna. Rozważania na gruncie zniekształcania pamięci o niemieckich zbrodniach popełnionych podczas II Wojny Światowej”. W 2018 r. Stowarzyszenie Patria Nostra współorganizowało w amerykańsko-żydowskim Touro College w Berlinie spotkanie z byłym więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego, Stanisławem Zalewskim.
W ramach tego projektu Stowarzyszenie wydało książkę pod redakcją prof. Arkadiusza Radwana i dr Marcina Berenta. „Prawda historyczna a odpowiedzialność prawna za jej negowanie lub zniekształcanie”. Publikacja powstała w oparciu o zebrane przez Stowarzyszenie doświadczenia w prowadzonych procesach przeciwko zagranicznym mediom, używającym zakłamującego historię określenia typu „polskie obozy zagłady”. Stanowi wkład przedstawicieli świata naukowego, współdziałających ze Stowarzyszeniem Patria Nostra przy przygotowywaniu wyżej wspomnianych procesów. Jest cennym źródłem wiedzy i podstawą do dyskusji na temat polskiej polityki historycznej. Wśród autorów znajdują się m. in. mec. Lech Obara i mec. Szymon Topa ze stowarzyszenia Patria Nostra. Publikacja doczekała się już wielu cennych recenzji.
Oprócz tego prawnicy Stowarzyszenia brali udział w akcjach ściśle prawnych, w tym wytaczali przed polskimi sądami pozwy w imieniu byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych przeciwko mediom fałszującym historię II wojny światowej. Postępowania sądowe, dzięki nawiązaniu kontaktów zagranicznych były prowadzone także na terenie Niemiec. Efektem akcji prawnej było powstanie nowych kategorii dóbr osobistych – godności narodowej i tożsamości narodowej. Z dorobku prawników Stowarzyszenia będą mogli w przyszłości korzystać inni pokrzywdzeni. Stowarzyszenie zaś nabyło bezcenną wiedzę w przedmiocie organizacji tak skomplikowanych wydarzeń.
W roku 2019 i 2020 stowarzyszenie Patria Nostra z sukcesem zrealizowało projekt „Wizerunek Polski w mediach zagranicznych”, finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności w ramach PROO3. W ramach projektu Stowarzyszenie Patria Nostra powołało swojego przedstawiciela/rzecznika operującego na terenie Niemiec. Rzecznik zajął się monitoringiem niemieckich mediów, mając wkład w podpisanie ważnej ugody zawartej przed Sądem Krajowym w Münster 16 grudnia 2019 r. między wydawcą gazety Westfälische Nachrichten a Stowarzyszeniem Patria Nostra. W ramach tej ugody gazeta opublikowała artykuł „We własnej sprawie: Wyciągnąć wnioski z wojny” w którym przeprosiła za zwrot „polski obóz zagłady w Sobiborze”.
W roku 2020 Stowarzyszenie zrealizowało też projekt współfinansowany ze środków MSZ w ramach programu Dyplomacja Publiczna 2020 zatytułowany „Międzynarodowy dialog o współczesnych sposobach upamiętniania prawdy o niemieckim ludobójstwie na terenie okupowanej Polski”. Rezultatem tego projektu była międzynarodowa konferencja naukowa na temat niemieckich zbrodni na terenie okupowanej Polski. W konferencji udział wzięło szereg uznanych naukowców. Oprócz tego ponad 700 osób zalogowało się na konferencję, aby obejrzeć ją on line.
Patria Nostra współpracuje też ściśle z zespołem adwokatów z Dusseldorfu i Monachium w zakresie poszukiwań oskarżycieli posiłkowych i świadków w postępowaniach karnych toczących się na terenie Niemiec, a dotyczących zbrodni popełnionych w obozach Majdanek, Stutthof oraz Auschwitz. Porozumienie w tej sprawie zostało zawarte z mec. Rajmundem Niwinskim, który reprezentuje potomków ofiar w/w obozów w procesach toczącym się przed Sądem Krajowym w Hamburgu.
Z czasem Stowarzyszenie rozszerzyło zakres swojej działalności na zadania związane z szeroko pojętą świadomością prawną społeczeństwa. W tym celu do statutu Stowarzyszenia zostało wpisane powołanie Centrum Praw Wykluczonych. W jego ramach członkowie Stowarzyszenia zarówno prowadzili sprawy pro bono, jak i angażowali się w ogólnopolskie akcje informacyjne. Głośnym echem odbiły się zwłaszcza sprawy nieuczciwych komorników. W efekcie wytrwałych działań prawników Stowarzyszenia w czterech sprawach doszło do skazania nieuczciwych komorników. W jednej ze spraw komornik został skazany na 2,5 roku bezwzględnego więzienia. Ten bezprecedensowy wyrok wywołał debatę na temat potrzebnych zmian w systemie egzekucji sądowej. Wspomniane głośne medialnie sprawy przyczyniły się do zmian w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym oraz w przepisach o komornikach wprowadzonych w styczniu 2019 r. Dzięki aktywności medialnej członków Stowarzyszenia, zaczęły się do niego zwracać osoby pokrzywdzone przez wymiar sprawiedliwości.
Bogate doświadczenie sprawiło, że wokół Centrum Praw Wykluczonych powstało środowisko osób będących ofiarami patologii naszego systemu prawnego, jak i środowisko dobrze wykwalifikowanych prawników niosących pomoc poszkodowanym jednostkom i grupom osób.
To sprawiło, że w roku 2020 Stowarzyszenie wygrało konkursy na prowadzenie w roku bieżącym 5 punktów nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w woj. warmińsko-mazurskim.
Przedstawiciele Stowarzyszenia Patria Nostra często występują w mediach jako eksperci w zakresie spraw związanych z problematyką stosowania określeń typu „polskie obozy zagłady”, ale nie tylko. Prawnicy Stowarzyszenia posiadają również szeroką wiedzę z zakresu roszczeń niemieckich tzw. „późnych przesiedleńców”, a także na temat spraw o dużym znaczeniu społecznym, jak na przykład problematyka wprowadzonej nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym instytucji Skargi Nadzwyczajnej i jej efektywności. Stowarzyszenie podjęło współpracę z politykami (poseł Iwona Arent), środowiskiem sędziowskim (sędzia Leszek Bosek, sędzia Wiesław Johann) i naukowcami (dr nauk prawnych Janusz Roszkiewicz, prof. UJ Izabela Lewandowska-Malec) w sprawie konieczności przedłużenia terminu na składanie Skarg Nadzwyczajnych dla spraw zakończonych przed 2018 rokiem. Działania te zakończyły się pełnym sukcesem. 18 lutego b.r. Prezydent RP Andrzej Duda zadeklarował, że składa do Sejmu projekt nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym przewidujący m.in. wydłużenie terminu na wnoszenie skargi nadzwyczajnej z trzech do pięciu lat. To jednak nie koniec walki. Przed nami kolejny etap – udzielenie pomocy Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Prokuratorowi Generalnemu w rozpatrywaniu wniosków poprzez przyznanie stronom prawa do bezpośredniego składania do Sądu Najwyższego Skarg Nadzwyczajnych z zastosowaniem przymusu adwokackiego i instytucji przedsądu. Dzięki wieloletniej działalności i nabytym doświadczeniu, Stowarzyszenie Patria Nostra ma możliwość realizacji swoich celów statutowych w zakresie działania na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, upowszechnienia wartości patriotycznych i obywatelskich, a także działalności edukacyjnej. O swoich działaniach informuje za pośrednictwem oficjalnych komunikatów, odbiorcami których są przedstawiciele prasy, radia, telewizji i portali internetowych. Zawsze wzbudzają one duże zainteresowanie opinii publicznej. W samym 2020 r. Stowarzyszenie Patria Nostra i jego prawnicy zaznaczyli swoją obecność w następujących tytułach prasowych i programach stacji radiowych i telewizyjnych: Rzeczpospolita; Do Rzeczy; Nasz Dziennik; Gazeta Prawna; Gazeta Polska; Polskie Radio Jedynka, Polskie Radio 24; Radio WNET; TVP Info, TVP1, TVP2; Radio Olsztyn; Radio Maryja; Polsat, Polsat News; TVN; Telewizja Trwam; Telewizja Republika; Wirtualna Polska; Onet.pl; wPolityce; TVP3 Olsztyn.
W ostatnim czasie Stowarzyszenie Patria Nostra brało udział w dwóch ważnych wydarzeniach. Oba łączą wyróżnienia nadawane przez wiodące polskie media.
Najpierw, w połowie sierpnia, Prezydent Olsztyna Piotr Grzymowicz przekazał na ręce mec. Lecha Obary list gratulacyjny za wyróżnienie prawników z jego kancelarii, udzielających się też w Stowarzyszeniu Patria Nostra. Mowa o prestiżowym, osiemnastym już Rankingu Kancelarii Prawniczych 2020 organizowanym przez dziennik Rzeczpospolita. Zostali oni wyróżnieni za działalność pro bono, pokonując kilkadziesiąt zgłoszonych kancelarii z całego kraju.
– Hołubionym dzieckiem mec. Obary jest Stowarzyszenie Patria Nostra, które przeciwdziała fałszowaniu historii narodu polskiego. Chodzi przede wszystkim o rozpowszechniane przez zagraniczne media nieprawdziwe informacje o uczestnictwie Polaków w tworzeniu obozów koncentracyjnych w czasie II wojny światowej. Kancelaria Lech Obara i Współpracownicy zapewnia stowarzyszeniu bezpłatną obsługę prawną i wsparcie merytoryczne, reprezentuje w procesach sądowych w Polsce i w Niemczech – m. in. takimi słowami uzasadniono to wyróżnienie.
Kilka tygodni później mec. Lech Obara spotkał się ponownie z Prezydentem Piotrem Grzymowiczem. Tym razem okazją było wyróżnienie Prezydenta w rankingu Dziennika Gazety Prawnej „Perły Samorządu” w kategorii „włodarze” w gminach miejskich powyżej 100 tys. mieszkańców.
Ranking jest tworzony na podstawie ocen uznaniowych, wyrażanych w punktach przyznanych za działania gminy w takich obszarach jak jakość zarządzania, jakość usług publicznych, jakość kapitału społecznego oraz jakość przestrzeni. Perły przyznawane są również włodarzom gmin w obszarach: włodarz jako menedżer, włodarz jako koordynator, reprezentant oraz ambasador.
Prezes Stowarzyszenia Patria Nostra podziękował tym samym Piotrowi Grzymowiczowi za docenienie działań pro bono, które obejmowały także mieszkańców Olsztyna. Wręczył prezydentowi naszego miasta stosowny dyplom oraz książkę, wydaną przez Stowarzyszenie pod redakcją prof. Arkadiusza Radwana i dr Marcina Berenta. „Prawda historyczna a odpowiedzialność prawna za jej negowanie lub zniekształcanie”. Publikacja powstała w oparciu o zebrane przez Stowarzyszenie doświadczenia w prowadzonych procesach przeciwko zagranicznym mediom, używającym zakłamującego historię określenia typu „polskie obozy zagłady”. Stanowi wkład przedstawicieli świata naukowego, współdziałających ze Stowarzyszeniem Patria Nostra przy przygotowywaniu wyżej wspomnianych procesów. Stanowi cenne źródło wiedzy i podstawa do dyskusji na temat polskiej polityki historycznej z wielowymiarowej perspektywy. Wśród autorów znajdują się m. in. mec. Lech Obara i mec. Szymon Topa ze stowarzyszenia Patria Nostra.
Publikacja doczekała się już wielu cennych recenzji. Wśród recenzentów znalazł się m. in. prof. Adam Redzik z Uniwersytetu Warszawskiego, cieszący się dużą renomą w środowisku naukowym.
– Książka niewątpliwie skłania do refleksji na temat granic, których nie powinno się przekraczać, na temat odpowiedzialnej polityki państwa w sferze historii, która w opisywanym aspekcie nie stanowi zamkniętego rozdziału z przeszłości. Polityka historyczna może z jednej strony sprzyjać zwalczaniu mitów i półprawd, zaś z drugiej – tworzyć nowe mity. Konsekwentna polityka historyczna państwa, zmierzająca np. do zdjęcia lub rozmycia odpowiedzialności za wojny, zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, często wręcz prowadzi do powstania i przeniknięcia do społeczeństw kłamstw, będących wynikiem realizacji takiej polityki. Owe kłamstwa dotykają innych państw, innych narodów. Co wówczas robić? Czy istnieje mechanizm zwalczania oczywistych przekłamań prawdy historycznej, gdy są one konsekwencją realizacji określonej polityki publicznej przez państwo lub podmiot prawa międzynarodowego? Czy walczyć na drodze prawnej? Przeciwko komu?
Na te i wiele innych pytań próbują odpowiedzieć autorzy recenzowanej książki, która niewątpliwie powinna ukazać złożoność tej problematyki, ale też być ważną wskazówką dla chcących właściwie reagować na zamierzone przejawy zakłamywania i zniekształcania prawdy historycznej, co jakże często uzyskuje mocno współczesny i przyszłościowy wymiar – napisał.
Co dla nas bardzo ważne – Stowarzyszenie zadeklarowało, że zaopatrzy olsztyńskie biblioteki miejskie w to wielkie dzieło Patria Nostra. Tym samym będą mogli się z nim zapoznać mieszkańcy naszego miasta.
